kamus basa jawa 1

aba-aba = aba-aba, préntah
abab = hawa sing metu saka cangkem
abad = abad
abadi = langgeng
abangan = wong Islam nanging ora nglakoni salat
abai = lirwa
diabaikan = dilirwakaké
mengabaikan = nglirwakaké
abang = mas, kakang, raka
abar, mengabar = ilang ambuné, ilang dayané
abdas, wudu = wudu
abdi = abdi, batur, kawula, réwang, rencang
mengabdi = ngabdi, ngawula
abjad = abjad, aksara
ablak = menga amba tumrap cangkem utawa lawang
abnormal = ora normal
abon = abon
abonemen = lengganan
abortus = miskram, kluron
abrak = piranti, prabot, bekakas
abras, lepra = budhug, lépra
absah = sah, resmi
absen = ora teka, ora mlebu
abses = abuh ngemu nanah
abu = awu, lebu
abu-abu = klawu
acak = awur, sembarang
acak-acakan = awur-awuran, kaco
acap, sering = kerep, Asring
acar = acar
acara = acara
acuh = nggatèkaké, preduli
tak acuh = ora nggatèkaké
acung, meng- = ngacung
ada = ana, wonten
ada-ada saja = ana-ana waé
mengada-ada = gawé -gawé , damel-damel
keadaan == kahanan, kaanan
diadakan = dianakaké
mengadakan = nganakaké
seadanya = sak-anané
adab = unggah-ungguh
adakalanya = anakalané , sok-sok
adalah, yaitu = yaiku, yakuwi
adan, adzan = adan
adang = cegat
diadang = dicegat
mengadang = nyegat, ngadhang
adat = adat, tatacara
adegan = adegan
adem, dingin = adhem, asrep
adigung = adigung
adik = adhi, rayi
adik saya = adhiku, rayi kula
adil = adil, bagirata
adinda = adhimas
adipati = adipati
administrasi = administrasi
admiral = sé napati lautan
adon, meng-i = ngadoni
adonan = adonan
adpertensi = iklan, ré klame
adres = adrès, alamat
adu, lomba = adu, tandhing
aduan = adon
beradu = gathuk
mengadu = ngedu, wadul
peraduan = peturon
aduh = adhuh
aduhai = dhuh, wadhuh
aduk = adhuk, udhek
mengaduk = ngadhuk
mengaduk-aduk = ngadhuk-adhuk
advis = pitutur
advokat = pokrol, adpokat
afiat = waras, séhat
agak = rada , radi
agak gemuk = rada lemu
agaknya = kaya-kaya, katoné
agama = agama, agami
agar = supaya, supados
agar-agar = ager-ager
agen = agèn
agenda = agèndha, acara
agun, agunan = tanggungan, bong
agung = agung, luhur
diagungkan = diagungaké
mengagungkan = ngagungaké
Ahad = Ahad. 'Soma
ahli = linuwih, pinter
ahmak = bodho, goblok
aib = nistha
air = banyu, toya
air bah = banjr
air hidung = umbel
air limbah = pecerèn
air terjun = grojogan
air panas = banyu panas
air seni = uyuh, turas
air soda = banyu landa, sodha
ajaib = ajaib, anèh
ajak, mengajak = ajak, ngajak
ajal = ajal, mati, seda
ajang perang = palagan
ajar = ajar
mengajar = mulang muruk
kurang ajar = murang tata
pelajaran = pawulangan
pelajar = murid, siswa
ajeg = ajeg
ajengan ajengan
aji, aji-aji = aji-aji, kasektèn
aji, mengaji = ngaji
aju, me~kan = ngajokaké
ajudan = ajudan
akal = akal, budidaya
akan = arep, badhé
seakan-akan = kaya-kaya, katoné
akang, kakang = kakang
akar = oyot
akar tunggang = oyot lajer
akar bahar = akar bahar
berakar = ngoyot
akad = prajanjèn
akas = trengginas, cukat
akbar = agung ,gedhé
akhir = akir, pungkasan
akhirnya = pungkasané
berakhir = rampung, entèk
akhirat = akérat
akhlak = ahlak, moral
aki = aki
akibat = akibat
akik, batu ~ = watu akik
akor = akur
akrab = raket, cedhak
akrobat = akrobat
aksara = aksara
aksen = aksèn, logat
aksi = aksi, tandang
akta, akte = akté
aktif = sregep, giyat
aku = aku, kula, dalem
mengaku = ngaku
akuarium = akuarium
akuntan = akuntan
akur = rukun, sarujuk
akurkan = ngrukunanké
diakurkan = dirukunaké
mengakurkan = ngrukunaké
akurat = titi, tliti, tlesih
ala, cara = sacara, manut
ala kadarnya = sakadharé
alabangka = linggis
alam = alam, bumi, buwana
mengalami = ngalami, nglakoni
pengalaman = pengalaman
alamat = alamat
alang, halang = palang
alang-alang = alang-alang
|width=33%|
alangan = alangan
menghalangi = malangi
alangkah = wadhuh, méndah
alas, dasar = lèmèk, dhampar
alasan = alesan
alas meja = taplak
alat = perkakas, perabot
album = album
alem, sanjung = alem, puji
aleman = aleman
alergi = alèrgi
algojo = algojo, jurupati
ali-ali = plintheng
alias = alias
alih, pindah = ngalih, pindhah
mengalihkan = mbélokaké
alim = anteng, alim
alir = mili, kocor
mengalir = mili, ngocor
mengaliri = ngilèni, ngocori
mengalirkan = ngilèkaké
aliran = ilèn, iliné
alis = alis, imba
aljabar = aljabar
alkohol = alkohol
Allah = Gusti Allah
almanak = tanggalan, amanak
almarhum = jenat, swargi
almari = lemari, lemantun
alpa, lupa = lali, kesup èn
alu, antan = alu
alum = alum, layu
alun, ombak = alun, ombak
alun-alun = alun-alun
ama, hama = ama
amal = amal
amalan = amalan
diamalkan = diamalaké
mengamalkan = ngamalaké
aman = aman, tentrem
88keamanan = keamanan
amanat = weling, amanat
amandel = amandhel
amarah = nesu, duka
amat, sangat = banget, sanget
amat jauh = adoh banget, tebih sanget
amat sakit = lara banget
mengamati = nliti, maspadakaké
amatir = amatir
ambal = ambal, babut
ambeien = bawasir, dobol
ambil = jupuk, pundhut
ambilkan = jupukna, pundhutaken
mengambil = njupuk, mundhut
amblas = ilang, ambles, ical
ambrol = ambrol, bobol
ambruk = ambruk, rubuh
amis = amis
amit, pamit = pamit, nyuwun pamit
ampas = ampas, sepahan
ampela = rempela
ampelas = amplas, amril
ampuh = ampuh, sekti
ampun = ampun. tobat, kapok
amril = amril, amplas
amsal = conto, upama
amtenar = priyayi, punggawa
auk = amuk
mengamuk = ngamuk
diamuk = diamuk
anai-anai = rayap
anak = anak, putra,atmaja
anak-anak = bocah-bocah, laré-laré
beranak = babaran, manak
ngambil anak = mupu anak
anasir = unsur
ancak = ancak
ancam = ancem
diancam = diancem
mengancam = ngancem
ancang-ancang = ancang-ancang
ancuk = sanggama, saresmi
anda = kowé , panjenengan
andai kata = umpama, umpami
seandainya = saumpamané
andalan = andel, piandel
diandalkan = diandelaké
andang, obor = obor, colok
andeng-andeng = andheng-andheng
andil = urun, andhil
andong = andhong, dhokar
anduk = andhuk
aneh = nyelé
aneka = werna-werna
angan-angan = angen-angen
anggap = anggep
menganggap = nganggep
anggapan = panganggep
anggar = anggar
anggota = anggota, warga
angguk = anthuk
mengangguk = manthuk
mengangguk~ = manthuk-manthuk
anggukan = anthukan
anggun = anggun
angin = angin, bayu
angin ribut = lésus
berangin~ = ngisi
angka = angka
angkara = angkara, murka
angkasa = angkasa, awang-awang
angkat = angkat, junjung
berangkat = mangkat, budhal
mengangkat = ngangkat, nggawa
angker, serem = angker, wingit
angker, jangkar = jangkar
angkin, setagen = angkin, setagèn
angkuh = anggak, dumèh
angkut = angkut, usung
angkutan = angkutan, gawan
diangkut = diangkut
mengangkut = ngangkut, ngusung
anglo = anglo
angon, ngangon = angon, ngangon
angsa = banyak
angsur, me~ = cicil, nyicil
angus = angus, geseng
aniaya = aniaya
menganiaya = nganiaya, milara
anjak, beranjak = ngalih, mingset
anjing = asu, segawon
anak anjing = kirik
anjur = anjur, kongkon
dianjurkan = dianjuraké
anjuran = anjuran
antan = alu
antar = terké, dhèrèkaké
diantarkan = diteraké
mengantar = ngeteraké
antara = antara. elet
di antaranya = antarané
perantara = kongkonan
anteng, tenang = anteng
anti = anti, tolak, emoh
antik = antik, kuno
anting = anting-anting
antré = antri
antuk, ter~ = kejadhus, kejedhuk
anus, dubur = silit, dubur
anugerah = anugerah, nugraha
anut, menganut = nurut, mèlu, nganut
anutan = panutan
anyam = anyam, enam
anyaman = anyaman
menganyam = nganyam, ngenam
anyar, baru = anyar, Vnggal
anyelir = anyelir
anyir, amis = amis, arus
apa = apa, punapa
diaoakan = dikapakaké
mengapa = kena apa
apa-apaan = apa karepé
|width=33%|
apabila = yèn, mbok manawi
apak (bau)= apek, penguk
apalagi = apamanèh
apam, apem = apem
aparat = piranti, alat
apel, buah ~ = apel
apes, sial = apes, sial, cilaka
api = geni, latu
apik = apik, saé, asri
apit = apit, jepit
diapit = diapit, dijepit
mengapit = ngapit
apkir = pekir, ora kanggo
apokat, buah ~ = apokat
apotek = apotik
apung = kambang, kampul
mengapung = ngambang, ngampul
arah = arah, ener, tuju
mengarah = tumuju
arak, tuak = arak, tuak
arak-arakan = arak-arakan
mengarak = ngarak, ngiring
diarak = diarak
aral, halangan = aral, alangan
aram-temaram = surem, remeng-remeng
arang = areng
arbei = arbéi
arca = reca
arek = bocah
Aren, enau = arèn
arena = papan, kalangan
ari, kulit ari = kulit ari
ari-ari = ari-ari, embing-embing
arif = arif, wicaksana
aris, tepi = pinggir
arisan = arisan
arit = arit
arloji = arloji, jam
arnal = arnal, susuk kondhè
aroma = ambon-ambon
aron, megaron = ngaron
arpus, damar = arpus, damar
arti = arti, teges, makna
artis = artis, seniman
arung, meng~i = nyabrang, njelajah
arus = mili, milir
arwah = roh, nyawa, arwah
as, poros = as
asa = karep, karsa
putus asa = nglokro
asah = asah
asahan, batu~ = ungkal
mengasah = ngasah
asal = sangka ,asal
asalkan = angger, anggeré
asalnya = asalé, sangkané
asal-usul = asal-usul
berasal = asalé saka, saking
asam = asem (wit)
asam (rasa) = kecut
asap = asep, kukus, kebul
berasap = kumebul
asar = asar
asbes = asbés
asih = asih, tresna
mengasihi = nresnani
asin = asin
asing = anèh, séjé, béda
asisten = asistèn, pembantu
asli = asli
asma = mengi, mengguk
asmara = asmara, sengsem
aso, istirahat = aso, lèrèn, ngaso
asrama = asrama, pondhokan
asri = asri, éndah
asuh = emong, dhidhik
mengasuh = momong, ngemong
asuhan = momongan
asyik = karem
atap = payon
atas = dhuwur, inggil
diatas = ing dhuwur
ke atas = munggah
mengatasi = mrantasi
atau = utawa
aturan = tatanan, pathokan
mengatur = mernata
peraturan = tatanan, pathokan
aur, bambu = pring
aurat = aurat
aus = kagèsrèk, gerang
awak = awak, badan, salira
awal = wiwitan, kawitan
awalnya = dhisiké, mulané
awan = méga, mendhung
awang-awang = awang-awang
awas = premana, waspada
pengawas = mandhor
mengawasi = ngawasi
awet = awèt
awur, ngawur = awur, ngawur
ayak, mengayak = ayak, nyaring
ayakan = ayakan
ayam = pitik
anak ayam = kuthuk
ayam alas = ayam alas
ayem, tenteram = ayem, tentrem
ayah = bapa, rama
ayan = ayan
ayat = ayat
ayo, mari = ayo
ayu, cantik = ayu, élok
ayunan = gandhulan
azab, siksa = siksa, pasiksan
bab = bab
babad = babad, riwayat
babak belur = babak bundhas
babano = Sid Wilson love X-Nitro Maho
babar, beber = mbèbèr
babat (daging) = babat
babat (tebang) = babat, tegor
membabat = mbabat
babi = babi, srenggono
babon, induk = babon
babu = réwang, batur, abdi
babut = babut
baca = waca, waos
bacaan = wacan, waosan
membaca = maca, maos
dibacakan = diwacakaké
bacin, bau = basin, bacin
bacok = bacok, kethok
membacok = mbacok, ngethok
badai = lésus, ampuhan
badak = badhak, warak
badan = awak, salira, badan
menyebadani = saresmi
badung, nakal = nakal, ndhugal
badut = badhut, lawak
bagai = kaya, kados
bagaimana = kepriyé, kados pundi
bagal jagung = janggel
bagi = dum, bagi
bagian = bagéan, pérangan
dibagi = didum
membagi = ngedum, mbagi
kebagian = keduman, kebagéan
sebagian = sapérangan
pembagian = dum-duman
bagus = becik, apik, saé
bahagia = bagya, seneng
bahak, ter~ = ngakak
bahan = bahan, bakal
bahasa = basa
bahaya = bebaya
berbahaya = ngemu bebaya, mbebayani
bahenol = sèmok
bahkan = malahan
bahtera = kapal, prau
bahu, pundak = bahu, pundhak
bahwasanya = satemené
baik = apik, saé
memperbaiki = mbenerké, ndandani, mbenakaké
sebaiknya = apiké
baja = waja
bajak, luku = waluku, singkal
bajak, rampok = kecu
bajing, tupai = bajing
bajingan = kecu, bangsat
baju = klambi, rasukan
baka, kekal = baka, langgeng
bakal = bakal
bakar = obong
kebakaran = kobongan, kabesmi
dibakar = diobong
membakar = ngobor, mbakar
bakau, pohom = bakau
bakhil, kikir = medhit, cethil
baki, talam = baki, talam, témbor
bakiak = bakiak, thèklèk
bakmi = bakmi, mi
bakso = bakso
bakteri = baktèri
bakti = bekti
berbakti = ngabekti
bakul nasi = wakul
bal, bola = bal
bala, prajurit = bala, prajurit
balai = balé
balai-balai = ambèn
balairung = bangsal
balapan = balapan
balar, bule = bulé
balas = bales, wales
membalas = mbales
balasan = balesan, piwales
balatentara = perjurit
balian, dukun = dhukun
balik = walik
membalik = malik
terbalik = kuwalik
sebaliknya = suwaliké
baliq = diwasa, balèq
balok = balok
balon = balon, plembungan
baling-baling = kitiran
balsam = balsem
balu = randha/dudha
balut = blebet
membalut = mblebet
bambu = pring
ban = ban
banci = banci, wandu
bandar = bandar
bandel = bandhel
bandeng = bandeng
banding = bandhing
bandingkan = bandjingna
sebanding = sakbandhing
dibandingkan = dibandhingaké
bandit = bandhit, bangsat
bangau = blekok, cangak
bangga = mongkok, bombong
bangkai = bangké, bathang
bangkang, mem~ = nglawan, mbaléla
bangkrut = kukut, bangkrut
bangku = bangku
bangkuang = bengkowang, besusu
bangor, jahil = nakal, jail
bangsa = bangsa
bangsal = pendhapa
bangsat = bajingan, kécu
bangsawan = ningrat
bangun (bentuk) = wangun, wujud
bangunan = wangunan
membangun = mangun, mbangun
bangun (tidur) = tangi, wungu
membangunkan = nangèkaké, nggugah
banjir = banjir, bena
bantah = bantah, ngangkal
membantah = mbantah
bantai = tumpes
bantal = bantal
bantat = bantat
banteng = banthèng
banting = banting, kepruk
membanting = mbanting, ngepruk
dibanting = dibanting
bantu = réwang, tulung
membantu = nulung
pembantu = batur, réncang
banyak = akèh, kathah
memperbanyak = ngakèhaké
kebanyakan = kakèhan
banyol, mem~ = mbanyol, ndhagel
bapak = bapa, rama
bara api = mawa
barang = barang
barangkali = mbokmenawa, mbokmenawi
barat = kulon, kilèn
bareng = bareng, sareng
baring, ber~ = gléthakan, teturon
membaringkan = nurokaké
terbaring = gumléthak
pembaringan = peturon
baris = baris, larik
barisan = larikan
berbaris = baris
barongan = barongan
barongsai = barongsai
baru = anyar, énggal
barusan = lagi waé, nembé
membarui = nganyaraké
basah = teles
membasahi = nelesi
basah kuyup = teles klebes
basa-basi = tatakrama
basi, nasi basi = wayu, mambu
basi, cawan = mangkok
basil = baksil
basis, dasar = asas, dhasar
basis, pangkalan = pangkalan
basket, bola ~ = baskèt
baskom = baskom
basmi = besmi, brastha
membasmi = mbesmi, mbrastha
basuh = wasuh, kumbah
membasuh = ngumbah
bata = bata, banon
batako = batako
batal = batal, wurung
membatalkan = murungaké
batalion = batalion
batang = pang
Batara, dewa = bathara, déwa
batari, dewi = bethari, déwi
batas = wates, bates
dibatasi = dibatesi, diwatesi
membatasi = mbatesi, matesi
baterai = batrè, sènter
batik = bathik
membatik = mbathik
batil, batal = muspra, batal
batin = batin, batos
batok kelapa = bathok
batu = watu, séla
berbatu-batu = akèh watuné
batuk = watuk, cekoh
berbatuk = watuk
terbatuk-batuk = watuk-watuk
bau = ambu, ambet, ganda
berbau = mambu, mambet
bau busuk = bacin, banger
bau-bauan = wewangèn, ambon-ambon
baur, berbaur = campur, amor, awor
baut = baut
bawa = gawa, mbekta
membawa = nggawa, ngasta
~ di kepala = sunggi, nyunggi
pembawaan = bakat, sifat
membawa-bawa = ngèmbèt-èmbèt
bawah, dibawah = ngisor, ing ngisor
paling bawah = ngisor dhéwé
bawang = bawang
bawang merah = brambang
bawang putih = bawang
bawel = crèwèt, criwis
baya, sebaya = sepantar
bayam = bayem
bayangan = wewayangan
bayang-bayang = ayang-ayang
membayangkan = mbayangké
terbayang = katon-katonen



bayar = bayar
bayaran = bayaran
membayar = mbayar
pembayaran = mbayaré
bayi = bai
bayonet = bayonèt
bayu, angin = angin, pawana
bazar = basar, pasar amal
beasiswa = béasiswa
bebal, dungu = bodho, bebel
beban = sanggan
membebani = ngebot-ngeboti
bebas = bébas
membebaskan = mbébasaké
bebat = perban, blebet
membebat = merban, mblebet
bebek = bèbèk, kambangan
beber, membeberkan = mbèbèraké
becak = bécak
becek = jemèk, jeblok
becus = bisa, saget
beda = séjé, béda, bènten
dibedakan = dibédakaké
membedakan = mbédakaké
berbeda-beda = béda-béda
bedah, operasi = bedhah, bedhèl
membedah = ngoprasi, mbedhèl
bedak = wedhak, pupur
bedil = bedhil
membedil = mbedhil
beduk = bedhug
begal, dibegal = bégal, jegal, bihal
membegal = mbégal
begawan = pandhita, bagawan
begini = mangkéné, ngéné
begitu = mengkono, ngono
bejana = bak
bejat = bejad, rusak
bekal = sangu
membekali = nyangoni
bekas = tilas, tapak
membekas = nabet, nipak
barang bekas = rombèngan
bekatul = katul, bekatul
beker, jam beker = béker
bekicot = bekicot
bekisar = bekisar
beku, membeku = njendhel
bekuk = tekuk
bel = bèl
bela = béla
dibela = dibéla
membela = mbéla
belacan, terasi = trasi
belacu, kain = blacu
belah = sigar
membelah = nyigar, miyak
belahan = sigaran
sebelah = sesisih, sisih
sebelah timur = sisih wétan
belai, membelai = ngelus-elus
belajar = sinau
belaka = amung
belakang = mburi, wingking
belakangan = tembé, mburiné
di belakang = ing mburi
ke belakang = menyang mburi
membelakangi = ngungkuraké
belalak, mem~ = mblalak, mendelik
belalai = tlalé
belalang = walang
belanak = blanak
Belanda = Walanda, Landa
belang = belang, blonthèng
belanga = kuwali
belangkin = tir, aspal
belangko = blangko
belanja = blanja
berbelanja = blanja
belanjaan = blanjan
belantara = alas gedhé
belas kasih = welas asih
belas, sebelas = sewelas
belati = glathi, lading
belatung = blatung, sèt
belenggu = belok, kecrèk
membelenggu = mbelok, mblenggu
terbelenggu = kebelok, keblenggu
belerang = wlirang
beli = tuku, tumbas, mundhut[1]
dibeli = dituku, ditumbas, dipuntumbas
membeli = tuku, tumbas, mundhut
membelikan = nokokaké, mundhutaken
belia = enom, taruna
beliak, mem~ = mentheleng
beliau = piyambakipun
belibis = mliwis
belimbing = blimbing
belinjo = mlinjo
beling = beling (ceplès)
belit, lilit = rambat, mrambat
berbelit~ = mbulet
belok = ménggok
dibelokkan = diénggokaké
berbelok = ménggok
berbelok-belok = mènggak-mènggok
belokan = pènggokan
belukar = grumbul
beluluk = bluluk
belum = durung, dèrèng
sebelumnya = sadurungé, sakdèrèngipun
belunjur = slonjor
beluntas = luntas
belut = welut
benah, membenahi = nata, mbèrèsi
benak = utek
benalu = kemladéyan
benam = lelep, klelep
membenamkan = nglelepké
terbenam = klelep, angslup (tmr srengéngé) [2]
benang = benang, bolah, lawé
benar = bener, leres
sebenarnya = sakbeneré
membenarkan = mbeneraké
bencana = pageblug, bilahi
benci = gething, serik
dibenci = disengiti
membenci = nyengiti
kebencian = rasa sengit
benda = barang
bendel = bèndhel
membendel = mbèndhel
bendera = gendéra
bendi, dokar = dhokar, andhong
bendungan = wadhuk, bendungan
bengawan = bengawan
bengek, asma = mengi, mengguk
bengis = wengis, galak
bengkak = abuh
bengkalai, ter~ = thèthèr, kethèthèran
bengkel = bèngkèl, bingkil
bengkok = bèngkong
bengkuang = bengkoang, besusu
bengkudu, pacé = pacé
bengong = bengong, mlongo
benih = winih, wiji, bibit
bening = bening, resik
benjol = bénjol, menyonyo
bentak = getak, sentak
dibentak = digetak, disentak
membentak = nggetak, nyentak
bentang, mem~ = penthang
bentar, se~ = sadhéla, sekedhap
bentrok = tawur, padu
bentuk = wujud, wangun
bentul = bentul, tales
bentur = tubruk
benturan = tubrukan
dibenturkan = ditubrukaké
terbentur = ketubruk, kejedhus
membentur = nubruk, njedhus
benua = bawana, buwana
benyek = mlènyèk, mlènyèh
beo, burung = béo, ménco
beol = ngising, bebucal
berahi = brahi, kasmaran
berak = ngising, bebucal
beranda = pendhapa. èmpèran
berandal = brandhal
berang = muring, kanepson
berang=berang = berang-berang
berangasan = brangasan
berangkat = mangkat, budhal
berangus = brangus
berani = wani, kendel
pemberani = kendel
berantakan = bekakrah, ambyar
berantam = gelut, tukaran
berantas = brantas, brastha
berapa = pira, pinten
seberapa = sepira
beras = beras, wos
beras ketan = beras ketan, ketos
berat = abot, awrat
memberati = ngeboti
keberatan = kabotan, kawratan
bercak-bercak = totol-totol
berdiri = ngadeg, jumeneng
berengut = mrengut, nesu
beres = bèrès, rampung
berewok = bréwok
bergedel = bergedèl, bregedèl
berhala = brahala, reca
beri = wènèh, paring, caos
diberikan = diwènèhaké
memberi = mènèhi, maringi
pemberian = pawèwèh, paringan
beri-beri = bèri-bèri
beringas, buas = ringas, galak
berisik = gemrenggeng
berita = warta, kabar, wartos
berkat, = berkat
berlian = barlian, inten
bernas, berisi = mentes
berontak = nraman, brontak
bersih = resik
membersihkan = ngresiki
kebersihan = karesikan
bersih-bersih = reresik
bersin = wahing
beruang = beruang
berudu = cèbong
besar = gedhé, ageng
membesarkan = nggedhéaké
dibesarkan = digedhékaké
besaran, murbei = murbéi, besaran




besek = bèsèk
beser = bèsèr
besi = wesi, tosan
besi sembrani = wesi sembrani
beslah, mem~ = mbèslah
beslit = bèslit
besok = sésuk, mbènjang
besok-~ saja = sésuk-sésuk waé
besot, beset = besèt, mlècèt
besuk = besuk, tilik
besusu = bengkoang
betah, kerasan = betah, krasan
betapa = mèndah
betara = bathara, déwa
betari = bathari, déwi
betina = wadon, wèdok
betis = kéntol, wentis
betot, cabut = bethot, dudut
betul = bener, leres
kebetulan =kebeneran, kaleresan
sebetulnya = sakleresipun
membetulkan = mbeneraké
biang = babon, biyung
bianglala = kluwung, layung
biar = bèné, jarna, bèn
dibiarkan = dijarna, tokna
dibiarkan saja = jarna waé
biasa = biasa, lumrah
biasanya = biasané, adaté
kebiasaan = pakulinan
membiasakan = ngulinakaké
terbiasa = kulina, manuh
biawak = menyawak
biaya = ragad
bibi = bibi, bibék, bulik
bibir = lambé, lathi
bibit = winih, wiji
bicara, berbicara = ngomong, ngendika
bidadari = widodari
bidan =bidhan
bidik, mem~ = ngincer
biduk = sampan, jukung
biduan = penyanyi
bijaksana = wicaksana
bijan = wijén
biji = wiji, isi
bikang, kue - = bikang
bikin = gawé, damel
membikin = nggawé, ndamel
bikinan = gawéan, damelan
bikir = prawan
biksu = pendhita Budha
bila, kalau = yèn, menawi
bilah, sibak = wilah
bilal = tukang adan
bilang = ngomong, ngendika
bilangan = wilangan, etangan
terbilang = bisa diwilang
bilas, mem~ = mbilasi, nggrirahi
bilik = senthong, kamar
bilis = mèlen, lara mata
bilur = bilur
bilyar = bilyar
bimbang = mangu-mangu, kéwuhan
bimbing = tuntun
dibimbing = dituntun
membimbing = nuntun, muruki
bimbingan = tuntunan
bina, membina = ndhidhik, mbangun
binal = rongèh, mbedhal
binar, ber~ = sumunar, sumringah
binasa = tumpes, binasa
binatang = sato, kéwan
binatu = binatu, penatu
bancang, ber~~ = renbug, rembugan
bingar, ingar~ = ramé banget
bingkai = wingku, pigura
bingkas = cepet, gelis
bingkisan = wungkusan
bingung = bingung
membingungkan = bingungaké
bini = bojo, istri, garwa
bintang = lintang
bintik-bintik = plenik-plenik
bintil = bintul
biola = biola, piyul
birahi = brahi, birai
biri-biri = wedhus gibas
birit, ter~ = sipat kuping
biru = biru
bis, bus = bis
bisa, dapat = bisa, saged
bisa, racun = wisa, racun, upas
bisan = bésan
bisik = bisik, klesik
berbisik = bisik-bisik
dibisiki = dibisiki
membisiki = mbisiki
bising = bising, mbrenegi
bisu = bisu
membisu = meneng waé
bisul = wudun, kukul
bisulan, ber~ = wudunen, kukulen
biting = biting
bius, membius = mbius
blangkon = blangkon
blaster = pranakan, campuran
bobok, tidur = bobo, turu, tilem, saré
bobol, jebol = bobol, jebol, bedhah
membobol = mbobol, njebol
kebobolan = kemalingan
bobot, berat =bobot, abot, awrat
bobrok = rusak, bubrah, bibrah
bocah = bocah, laré
bocor = bocor, trocoh
kebocoran = ketrocohan
bodoh = bodho, goblok
bodor = bsdut, dhagelan
bogel, bugil = wuda blèj
bogem mentah = jotos, anteman
bogi, dhokar = dhokar, bèndhi
bohong = apus, goroh, dora[3]
dibohongi = diapusi, digorohi
membohongi = ngapusi, nggorohi
bokong, pinggul = bokong
boksen = tinju
bol, jambu bol = jambu bol
bola - bal
bolak, mata - = mblalak
bolak-balik = wira-wiri
boleh = éntuk, olèh, angsal', pareng, kepareng
memperbolehkan = ngidini, marengaken'
bolong = bolong
ber~~ = pating cromplong
bolos = bolos
bolot, mem~ = merban, mbebed
bonceng = boncèng, nunut
membonceng = mboncèng, nunut
bondong, ber~~ = pating grombol
boneka = bonéka, golèkan
bong = bong, tukang supit
bongkar = jebol, bongkar
dibongkar = dijebol, dibongkar
membongkar = njebol, mbongkar
bongkok = bungkuk, wungkuk
bongkot = bonggol
bonsai = bonsé
bongsor = bongsor, longgor
bontot = ragil, wuragil
bonus = presèn, persèn
bonyok = bonyok, tatu
bopeng = burik
bopong, mem~ = bopong, mbopong
bor = bor
bordir = bordir, sulaman
boreg = tanggungan
borgol = kecrèk, blenggu
borok = borok, korèng
borong, mem~ = borong, mborong
boros = boros, royal
bosan = bosen, jelèh
membosankan = mboseni, njelèhi
botak = brundul, buthak
botol = gendul
boyongan = boyongan, pindhahan
brangkas = lemari wesi
buah = woh
berbuah = awoh
-buahan = woh-wohan
-dad =susu, payudara
-pelir = pringsilan
-hati = kekasih
-pinggang = ginjel
buai, ayun = ayunan
buaian = bandulan
bual, membual = ndopok, ndobos, umuk[4]
buana = bawana, donya, bumi
buang = guwang, bucal
membuang = ngguwang, ngguwak
-air besar = ngising, bebucal
-air kecil = nguyuh
-muka = mlèngos
terbuang = kebuwang
dibuang-buang = diguwak-guwak
buas = galak, ringas
buat, untuk = kanggo, kagem
buat, cipta = gawé, damel
buatan = gawéyan, damelan
dibuat = digawé, dipundamel
membuat = nggawé, ndamel
buaya = baya, bajul
bubar = bubar, bibar
membubarkan = mbubaraké
bubuk = bubuk
bubungan = wuwungan
bubue = bubur
bubul = bubul
bubut, cabut = bubut, mbubuti
bubut, mesin = mesin bubut
bucu, pojok = pojok
budak = budhak, batur
budek = budheg, jampeng
budi pekerti = watak, budi pekerti
buduk, kusta = budhug, kusta
bufet = bufèt
bugar, segar ~ = seger, bagas
bugenfil = bugènfil
buhuk = gondok
buhul, simpul = bundhelan tali
bui, penjara = buwi, kunjara
buih = umpluk, unthuk
berbuih = ngumpluk, ngunthuk
bujang = bujang, legan
membujang = mbujang




bujuk = ojok-ojok
membujuk = ngojok-ojoki
bujur, membujur = mujur
buka = bukak, bikak
dibuka =dibukak
membuka = mbukak
bukan = dudu, sanès
bukit = punthuk, gumuk
bukti = bukti
membuktikan = mbuktèkaken
terbukti = kabuktèn
buku, kitab = buku, kitab
membukukan = nyathet
buku, ruas = ros
bulan = rembulan, wulan
bulan madu = bulan madu
berbulan - = sasèn-sasèn
bulanan = sasèn
bulat = bunder
bulatan = bunderan
bulir = wuli, dhompol
bulu = wulu
bulu kening = alis
bulu mata = idep
berbulu = duwé wulu
membului = mbubuti
buluh, bambu = pring, deling
bumbu = bumbu
bumi = bantala, bumi
mengebumikan = mendhem, ngubur, nyarèkaken
bumiputra = wong pribumi
bumbung = bumbung. lodhong
buncis = buncis, boncis
buncit = mblendhung
bunda = ibu
bundar = bunder
bundel, bendel = bh~endhel
bundel, simpul = bundhel, sindhetan
bunga = kembang, sekar
berbunga = ngembang
mem~kan uang = nganakaké dhuwit
bungkam = mingkem, bungkem
bungkar = bongkar, rucat
membongkar = mbungkar, mbongkar
bungkil = bungkil
bungkuk = wungkuk, busu
membungkuk = mbungkuk
bungkus = wungkus
dibungkus = dibungkus
membungkus = mbungkus
bunglon = bunglon
bungsil = bluluk
bungsu = ragil, wuragil
buntal, ikan buntal = iwak buntak
buntet, buntu = buntet, bumpet
bunting = meteng, mbobot
buntu = buntet
buntung = buntung
buntut = buntut
berbuntut = duwé buntut
membuntuti = ngetitaké
bunuh =pati
dibunuh = dipatèni
membunuh = matèni
bunuh diri = nglalu
bunyi = swara, uni, swanten
dibunyikan = diunèkaké
berbunyi = muni, nyuwara
bunyi-bunyian = tetabuhan
burai, terburai = mawur
buram, suram = surem, bureng
buras, memburas = ndopok, ndobos
burik, bopeng = pilak, burik
buronan = buronan, buron
buru, berburu = oyak, mbebedhag
terburu-buru = kesusu, kesesa
buruh = buruh, kuli
buruk = èlèk, ala, awon
burung = manuk, peksi
burut, hernia = ketedhun, kondor
busa, buih = unthuk, umpluk
berbusa = mumpluk, ngumpluk
busana = busana, rasukan
bustan, taman = taman, patamanan
busuk = bosok
busung = busung
busur = gandhéwa
buta = picek, wuta
buta, raksasa = buta
butak,keruh = buthek
butir, sebutir = gelintir
butuh = perlu, butuh, betah
membutuhkan = mbutuhaké
kebutuhan = kabutuhan
butuh, zakar = peli, palanangan'
butut = mangkak, lawas
buyar = buyar, ambyar
buyut = buyut




cabang = pang
bercabang = ngepang
cabe = lombok
cabe rawit = lombok rawit
cabe merah = lombonk abang
cabik, robek = suwèk
cabir = suwèk dawa
cobar-cabir = pating sluwir
cabul = cabul, rusuh, saru
cabut = bedhol, bubut
dicabut = dibedhol, dibubuti
tercabut = kebedhol
cacar = cacar
cacat = cacat
caci = pisuh, dhamprat
dicaci = dipisuhi
mencaci = misuhi, nyacad
cacing = cacing
cacingan = cacingan
cadangan = sèrep, cadhangan
cadar = krodhong
cadas = wadhas
cadik = katir
cagak = cagak, saka, pal
cahaya = cahya, sunar
becahaya = sumunar, sumorot
cair, encer = cuwèr, èncèr
mencair = dadi èncèr
cairkan dulu = èncèrké dhisik
cakalang = iwak tongkol
cakap, pintar = pinter
bercakap- = omong-omong
cakar = cakar, cèkèr
dicakar = dicakar
mencakar = nyakar, nggaruk
cakep = bagus, nggantng
cakra = cakra
cakrawala = cakrawala, langit
calo, makelar = calo, blantik
calon = bakal, calon
mencalonkan = nyalonaké
cambang = godhèg, cambang
cambuk = pecut, cemethi
dicambuk = dipecut
mencambuk = mecut
camilan = camilan, mil-milan
campa = macan lorèng
campah = campah, kemba
campak, buang = sebrat, kiprat
dicampakkan = disebratké
campak, sakit - = lara campak
campur = campur, amor, awor
bercampur = nyampur, ngamor
dicampur = dicampur
ikut campur = mèlu campur, mélu-mélu
mencampur = nyampur, ngamor
campuran = campuran
campur aduk = campur bawur
canai, gerinda = grénda
canag = bendhé
cancut, cawat = cawet
canda = guyon, gojèg
bercanda = geguyon, gojègan
candi = candhi
candu = candu, madat
canggung = kikuk, éwuh
cangking = nyangking
cangkir = cangkir, cingkir
cangklong = cangklong, oncé
cangkok = cangkok
mencangkok = nyangkok
cangkokan = cangkokan
cangkul = pacul
dicangkul = dipacul
mencangkul = macul
cantelan = canthèlan
mencantelkan = nyanthèlaké
cantik = ayu, èlok, èdi pèni
canting = canthing
cantol = canthol
kecantol = kecanthol
cantrik = cantrik
cantum, ter- = klebu, kamot
cap = cap, mèrek
capai, tercapai = tekan, katekan
mencapai = tekan, dumugi
capai, capek = liyu, kesel, sayah
capak, remeh = sepélé, lirwa
capil, topi = capil, caping
capuk, bopeng = burik, bopèng
cari = golèk, pados
mencarikan = nggolèkaké
mencari = nggolèki
mencari-cari = golèk-golèk
carter, men- = séwa, nyarter




cat = cèt
mengecat = ngecèt
catat = cathet
dicatat = dicathet
mencatat = nyathet
catatan = cathetan
catu = cathu, duman
catur, sekak = catur, sekak
catut, mencatut = ngelong
catut, tang = catut, tang
cawan = cawan, lèpèk
cawat = cawet
cebok, bercebok = cawik, céwok
cebol = cébol, kunthèt
cebur, kecebur = njegur, kejegur
diceburkan = dijeguraké
menceburkan = njeguraké
tercebur = kejegur
cecak = cecak
cecap, men- = nyicipi, ngicipi
cecer, ber-an = kècèr, kecècèran
cecunguk = coro
cedera, luka = tatu
cegah = penging, penggak
dicegah = dipenging, dipenggak
mencegah = menging, menggak
cegat = cegat, adhang
dicegat = dicegat, diadhang
mencegat = nyegat, ngadhang
cekatan = trengginas, akas
cekcok = grejegan, padu
= regejegan, padudon, udur [1]
cekik = tekak, tekek
dicekik = ditekak, ditekek
mencekik = nekak
cekok = men~i = cekok, nyekoki
cekukan, makan = ceguken
cekung, pipi = kempot
cela, caci = paido, cacad,
= paiben [2]
mencela = maido, nyacad
celah-celah = selan, renggangan
celak mata = celak
bercelak = nganggo celak
celaka = cilaka, apes
kecelakaan = kacilakan
mencelakakan = nyilakakaké
celana = kathok, lancingan
celas-celus = bludhas-bludhus
celeng = cèlèng
celengan = cèlèngan
nyelengi = nyèlèngi
celup = celup, wedel
dicelupkan = dicelupaké
mencelupkan = nyelupaké
celurit = clurit
celurut, tikus = tikus clurut, curut
cemar, kotor = reged
cemara = cemara
cemas = was-was, sumelang
cemberut = mrengut
cembung = mblendhuk
cemburu = sujana
cemerlang = gemebyar
cemeti = pecut
cemooh, men~ = écé, ngécé
cempaka = cempaka
cempedak = cempedhak
cemplung = cemplung, jegur
dicemplungkan = dicemplungaké
kecemplung = kecemplung
men~kan = nyemplungaké
cencang = iris, tugel, kethok
mencencang = ngiris, nugel
cendana = cendhana
cendawan = jamur
cenderung = ngeboti
cendol = cèndhol
cengang, ter~ = kamitenggengen
cengar-cengir = cengar-cengir
cengeng = gembèng
cengkeh = cengkèh
cengkeram = cekethem
mencengkeram = nyekethem
cengkerama = geguyon, gegojègan
cengkerik = jangkrik
cengkir = cengkir
centeng = centhèng, mandhor
cepat = cepet, enggal
ceper, datar = rata, radin
ceracau, men~ = nglindur
cerah = padhang, njingglang
cerai = pegat, pisah
bercerai = pegatan. pisahan
diceraikan = dipegat
ceramah = sesorah




cerana = wadhah kinang
cerca, maki = diunèk-unèkaké
cerdik = pinter, sugih akal
cerek, teko = cèrèt, téko
cerewet = crèwèt
ceria = sumringah
cerih = ampas, sepah
cerita = crita, cariyos
ceriwis = criwis, sugih omong
cermai = cremé
cermat = premana, tliti
cermin = pengilon
bercermin = ngilo
ceroboh = grusa-grusu, kasar
cerobong = crobomg, pipa
cerutu = srutu
cespleng = cesplèng, mandi
cetak = cétak
encetak = nyétak
cetek = cethèk, ora jero
cibir, men~ = ngiwi-iwi, njudhir
cicak = cecak
cicil = cicil, angsur
dicicil = dicicil, diangsur
mencicil = nyicil, ngangsur
cicip = incip, icip
dicicipi = diincipi
mencicipi = ngincipi
cicit = canggah
ciduk = cidhuk, nyidhuk
cikar = cikar, grobak
cilik, kecil = cilik, alit
cina = cina, tionghwa
cimplonhg = dadhu
cincang = cacah
mencincang = nyacah
cincin = ali-ali, sesupé
cinta = tresna, asmara
bercintaan = dhemenan
cipta = cipta
diciptakan = diciptakaké
menciptakan = nyiptakaké
ciri, tanda = ciri, titèn
citarasa = seléra
cita-cita = gegayuhan
cium = sun ambung, aras
dicium = disun. diambung
mencium = ngesun, ngambung
cium-ciuman = ambung-ambungan
tercium = ngganda
ciut, menciut = saya cilik, ciut
coba = coba, jajal\**dicoba = dicoba, dijajal
mencoba =njajal, nyoba
cobaan = pacoban
percobaan = njajal. nyoba
coba-coba = njajal, pisan-pisan
cobek = lèmpèr, cowèk
cocok, pas = cèples, cocok
mencocokkan = nyocokaké
cocok, tusuk = sujèn, sunduk
codot = codhot
cokelat = sokelat, soklat
cokol, ber~ = lelungguhan
colek, jawil = jawil,ndulit
mencolek = njawil, ndulit
colok, obor = obor, suluh
colot, mencolot = mencolot, mlumpat
colong, men~ = nyolong
comberan = pecerèn, combèran
comblang = germa, jomblang
comot, dekil = reged, gluprut
comot, men~ = njupuk
compang-camping = rowak-rawèk
condong = dhoyong
congek = kopoken, budheg
congkak = kumalungkung
congkel = cukil, cukit
mencongkel = nyukil, nyukit
contoh = conto, tiru, tuladha
dicontoh = diconto, ditiru
mencontoh = nyonto
contong = conthong
copet = copèt, kutil
dicopet = dicopèt, dikutil
mencopet = nyopèt, ngutil
kecopetan = kecopètan
copot = coplok, copot
cor = ngecor = cor, ngecor, ngecur
corak = gambaran, gagrak
corat-coret = orèk-orèk
coret = corèk
coreng = corèk
coro. kecoa = coro
corong = torong, corong
cuaca = hawa




cubit = jiwit
mencubit = njiwit
cuci = kumbah, girah
cuci baju = ngumbahi, nggirahi
cuci beras = mususi
cuci piring = asah-asah,
= isah-isah [3]
cuci kaki = wisuh, wijik, wasuh
cuci muka = raup, suryan
cucu = putu, wayah
bercucu = nduwé putu
cucuk, paruh = cucuk
cucur, ber~an = mbrebes mili
cuil, mencuil = cuwil, nyuwil
cuka = cokak
cukai = cukai, pajeg
cukil = cukil, cungkil
cukong = cukong, bandar
cukup = cukup, cekap
mencukupi = nyukupi
kecukupan = kacukupan
cukur = cungkur, pangkas,
= paras [4]
bercukur = nyukur, mangkas
dicukur = dicukur
cula = cula, sungu
culas. licik = urik, srèi
cuma, hanya = mung, namung
cuma-cuma = gratis
cumbu, bercumbu = sembranan, gojègan
cumi-cumi = cumi-cumi
cungkil = cukil
cuplik = cuplik
curam = njojrog, njuleg
curang = urik
curi = colong
dicuri = dicolong
mencuri = nyolong
pencuri = maling, pandung
kecurian = kemalingan
curiga = sujana, jubriya
dicurigai = dikira, disangka
mencurigai = nyujanani
cuti = perlop = prèi, cuti, perlop




dacin = dhacin, timbangan
dada = dhadha,
=jaja [1] [2]
dadak, men- = dadakan, ujug-ujug
dadali = alap-alap
dadar, telur = dadar
dadu = dhadhu
dadung, tali - = dhadhung
daerah = wewengkon, praja
daftar = daptar, urutan
mendaftarkan = ndaptaraké
terdaftar = kecathet
dagang = dagang, dodolan
berdagang = dodolan, dagang
dagangan = dagangan
dagel = dhagel, banyol
mendagel = ndhagel, mbanyol
daging = daging
dagu = janggut, kethekan
dahaga - ngelak, salit
dahak = riak
daham = dhèhèm
berdaham = ndhèhèm
dahan = pang
dahi = bathuk, palarapan
dahi nonjol = bathuk nonong
dhsyat = hébat
dahulu = biyèn, rumiyin
mendahului = ndhisiki
pendahuluan = bebuka, wiwitan
daki, kotoran = bolot, dhangkal
daki, mendaki = manjat, mènèk
dakon = dhakon, congklak
daksina = kidul
dakwa, tuduh = dakwa, tuduhan
dalal = makelar, blantik
dalam = jero, lebet
kedalaman = jeroné
pedalaman = dhaérah kepencil
dalang = dhalang
mendalang = ndhalang
pedalangan = pedhalangan
dalih = alesan
dalil = dalil, panuntun
dam = bendungan, wadhuk
damai = tentrem
damar, pelita = damar, obor, suluh
damba(an) = pengarep-arep
mendambakan = ngarep-arep
dampar, terdampar = kandhas, kéntas
damping = sandhing
berdampingan = sesandhingan, mèpèt
mendampingi = njèjèri, ngancani
damprat, didamprat = dilabrak
dan = lan, karo, kaliyan
dana = dana, béa
danau = tlaga, sendhang
dandan = dandan, dandos
berdandan = macak, ngadisalira
mendadani = ndandani
dandanan = dandanan
dandang = dandang
dangkal = cethèk
dangau, gubuk = gubuk
dansa = dhangsa
dapat = olèh, éntuk, bisa, pikantuk, saged
terdapat = ana
pendapatan = olèh-olèhan
kedapatan = ketemu, konangan
dapur = pawon
dara, perawan = prawan, kenya
burung dara = dara
darah = getih, rah, ludira
berdarah = getihen
darat = dharat
mendarat = ndharat
dari = saka, awit, saking




darimana = saka ngendi
daripada = tinimbang
darmawisata = piknik, nglèncèr
darurat = gawat, kepeksa
dasa = sepuluh
dasar = dhasar, landhesan
dasi = dhasi
daster = dhaster
datang = teka, rawuh
berdatangan = padha teka
kedatangan = ketekan
pendatang = wong manca
datar = rata
dataran = lemah sing rata
datuk = sesepuh, pinisepuh
daun = godhong, ron
berdaun = thukul godhong
dayn-daunan = godhong-godhongan
dawat, tinta = mangsi
dawet, cendol = dhawet, cèndhol
dayung = dhayung
mendayung = ndhayung
didayung = didhayung
debar, ber- = dheg-dhegan
debu = bledug, lebu, awu
berdebu = nglebu
dedak = dhedhak
dedel, men- dhèdhèl, ndhèdhèl
degil = bongol
deham, ber- = dhèhèm
dekam = dhekem
dekan = dhékan
dekap, men~ = ndhekep, sikep
dekat = cedhak, caket, celak
berdekatan = jèjèr
mendekati = nyedhaki
dekil = boloten, reged
dekorasi = rerenggan
delapan = wolu
delik, men~ = mecicil, mentheleng
delima = dlima
delman = dhokar, andhong
demam = adhem panas, mriang
demi = dhemi
demikian = mangkono, mangkéné,
mangkana, mekaten[3]
demit = dhemit, sètan
dempet = rapet, dhémpét
berdempetan = èmpèt-èmpètan
dempul = dhempul
denda = dhendha, ukuman
dendam = dhendham
dendang, ber~ = nembang, ura-ura
dendeng = dhèndhèng
dengan = karo, kaliyan
dengar = krungu, mireng
mendengarkan = ngrungokaké
didengarkan = dirungokaké
pendengar = pamiyarsa
dengki = srèu=i, drengki
dengkul = dhengkul, jengku
dengkur, men~ = ngorok
dentum = gleger
denyut, ber~ = keduten
depa, sedepa = dhepa, sedhepa
depak = nyèpak, nendhang
depan = ngarep, ngajeng
didepan = ing ngarep
kedepan = mengarep
depot = dhepot, warung cilik
dera, men~ = sabet, nyabet
derajat = drajat
derai, ber~ = mbrebes
deras = deres, santer
derek = kèrèkan
menderek = ngrèrèk
deret = baris, larik
berderet = lelarikan
deretan = larikan, barisan
derita = panandang
menderita = nandang, sengsara
penderitaan = kasangsaran




derma = derma, dana
dermaga = dermaga
dermawan = loma
desa = désa, dhusun
desah = klesik, lirih
desak = dhesak, suk
berdesakan = suk-sukan
desas-desus = kabar angin
desir, ber~ = sembribit (angin)
destar = iket, udheng
detail = jlimet, njelimet
detektif = dhétèktif, resèrse
detergen = dherjèn
detik, sedetik = dhetik, sedhetik
dewa = déwa
dewasa = déwasa
dewi = déwi
di, pada = nèng, ing, wonten
dia = dhèwèké
dhèwèkné, piyambakipun
diam = meneng, mèndel
diam-diam = meneng-meneng
mendiami = ngenggoni
kediaman = omah, griya
dian = tèplok, ublik
diang, ber~ = garang, gegenèn
diare = mèncrèt
didih, men~ = umob
didik = ajar
mendidik = ngajari
pendidikan = pawiyatan'
diesel = dhisel
diet = dhiét
dik, adik = adhi, rayi
dikau = kowé, panjenengan
dikir = dikir
dikit, sedikit = sithik, sekedhik
diktat = dhiktat
dikte = dhikté
mendikte = ndhikté
dinamit = dhinamit
dinamo = dhinamo
dinar = dhinar
dines = dhines
dinding = témbok
dingin = adhem, anyes, asrep
kedinginan = kadhemen
dingklik = dhingklik
dipan = dhipan, ambèn
diploma = dhiploma, ijazah
diri = awak, badan, salira
dirinya = dhèwèké, awaké
sendiri = dhéwé
di sana = ing kana
di sini = ing kéné
doa = donga
didoakan = didongakaké
mendoakan = ndongakaké
berdoa = ndonga
dobel = dhobel, rangkep
dobi = tukang, penatu
dobol, bolong = bolong, bocor
dobrak = mbobol, mbedhah
dodol, kue - = dhodhol, jenang
dokar = dhokar, andhong
dokoh = liontin
doktrin = dhoktrin
domba = wedhus gibas
domino = dhomino, gaplé
dompet = dhompèt, slepèn
donat = dhonat
donatir = dhonatir, panderma
dongak, men~ = ndhangak
dongeng = dongèng
dongkel = dhongkèl
dongkrak = dhongkrak
dongkol = mangkel
donor darah = panyumbang getih
dorong = surung
didorong = disurung
mendorong = nyurung
dos, kardos = dhus, kardhus




dosa = dosa
dosin = losin
dot = dhot
doyan = doyan, dhemen
doyong = dhoyong, miring
drama = lakon sedhih
drum = tambur
dua = loro, kalih
jadi dua = dadi loro
berduaan = sarimbit
dua belas = rolas, kalih welas
dua puluh = rongpuluh, kalih dasa
dua puluh lima = selawé, selangkung
dubur = silit, dhubur
duel, tanding = gelut, tandhing
duda = dhudha
duduk = lungguh, lenggah, pinarak
duga = kira, duga, nyana
menduga = ngira, nduga
diduga = dikira
dugal = ndugal
duha = duha
duhur = lohor, dhuhur
duit, uang = dhuwit, arta
duka cita = susah, sungkawa
dukuh = dhukuh, désa
dukun = dhukun
dukun beranak = dhukun bayi, praji[4]
dukung, men~ = sokong, bantu
dul, dahulu = biyèn, dhisik
didahului = didhisiki
mendhului = ndhisiki
dungu = goblok, bodho
dunia = donya, jagad
sedunia = sedonya, sejagad
dupa = menyan, dupa
pedupan = padupan
durhaka = duraka
durat = mutiara
duri =eri
berduri = ana eriné
durian = durèn
durjana = jahat
dusta = ngapusi, goroh
berdusta = ngapusi
dusun = désa, kampung
pedusunan = padésan
duta = dhuta, utusan
kedutaan = kedhutaan
duyun, ber~~ = gerombol, ndlidir
duyung, ikan duyung = duyung




ebi = èbi
eceran = ècèran, kètèngan
mengecer = ngècèr, ngètèng
edan, gila = gendheng, édan
edar = ubeng, ider
mengedarkan = ngubengaké
mengedari = ngubengi, ngiteri
beredar = mubeng, ngalih-ngalih
peredaran = mubengé
edisi, terbitan = weton,
edit, mengedit = mranata
egrang = ègrang
eja, mengeja = èja, ngèja
ejan, mengejan = eden, ngeden
ejek, mengejek = écé, ngécé
ekonomis = gemi, ora boros
ekor = buntut
berekor = ana buntuté
mengekor = ngetutaké, ngeloni
eksamen = ujian, pandadaran
eksem = èksém
eksperimen = pacoban, jajalan
ekspedisi = pangiriman barang
eksposisi = pamèran
ekspres = cepet, banter
ekstra = èkstra, tambahan
ekuator = katulistiwa
elak, mengelak = éndha, ngéndhani
elang = wulung, alap-alap
elok = apik, èdipeni, saé
elon, ngeloni = mihak, ngéloni




elus, mengelus = elus, ngelus
dielus-elus = dielus-elus
emak, ibu = embok, biyung
emas, mas = emas, jené, kencana
embah = simbah, eyang
embak, mbakyu = mbak, mbakyu
embel-embel = èmbèl-èmbèl
ember = èmbèr
embun = mbun
emis, pengemis = wong ngemis, kéré
emong, ngemong = emong, momong
emosi = émosi, pangrasa
empal = empal
empang, kolam = blumbang
empas, hempas = sebrat, kipat
dihempaskan = dikipataké
menghempaskan = ngipataké
empat = papat, sekawan
empat belas = patbelas, sekawan welas
empat puluh = patang puluh, sekawan dasa
berempat = wong papat
perempatan = prapatan
seperempat = seprapat, sapro sekawan
empedu = peru
empela = rempela
empelas = amplas, amril
emper = èmpèr, tritisan
emping = emping
empuk = empuk
empulur = gabus
enak = énak, sedhep, eco
seenaknya = sak énaké
mengenakkan = ngepénakaké
keenakan = kesenengen
enam = enem
berenam = jumlahé enem
enam belas = nembelas
enam puluh = sewidak




enau = enau
encer = cuwèr
encok = éncok, rématik
endap(an) = enep, enepan
mengendapkan = menepaké
endap, mengendap = ndingkik
engah, terengah = krenggosan
enggan = wegah, éwuh
engkau = kowé, penjenengan
engkol = éngkol
engkong = embah, éyang
engsel = èngsèl
enom = enom, anom
entah = embuh, duka
entar, sebentar = mengko, mangké
entas, mengentas = ngentas
enteng = ènthèng, rèmèh
enyah = lunga, minggat
mengenyahkan = nundhung, nggusah
eram = angrem
mengerami = ngangremi
erang, mengerami = ngangremi
erang, meng~ = sambat, ngirih
erat, ketat = kenceng
ereksi = ngaceng
eret, seret = gèrèt
ercis = kacang kapri
eru = cemara
es = ès
esa, tunggal = èsa, tunggal
esah, sah = sah, absah
esok = sésuk, mbénjing
keesokannya = ésuké
etika = subasita
eyel, mengeyel = ngèyèl



faedah : guna, piguna
faham : faham, paham
fajar : bang-bang wétan
fakir muskin : fakir-miskin
fakta : fakta, kanyatan
faktur : paktur
fakultas : fakultas
famili : pamili, Kulawarga
fana : ora langgeng
fanatik : panatik
faraj, farji : parji, gawuk, turuk
farak : béda, séjé, Bènten
fardu, wajib : wajib, kudu, Kedah
farmasi : farmasi
fasih : fasih, apal
fasilitas : kalonggaran
fatihah : patèkah
fatwa : patwa, naséhat
feodal : pèodal
fertil : subur
film : filem, pèlem
filsafat : palsapah
filter : saringan
finis : finis, pungkasan
firasat : firasat, glagat
firdaus : suwarga, firdaus
firman : firman, sabda
fisik : wadhag, jasmani
fitnah : pitenah, Cidra
formal : resmi, formal
formulir : formulir, blangko
foto : potrèt
foya-foya : royal
frustasi : kuciwa
fulus : dhuwit, Arta
fungsi : kalungguhan
berfungsi : migunani